De financiële instrumenten die we tot nu toe hebben overwogen - aandelen, obligaties, grondstoffen en valuta's - worden over het algemeen cashinstrumenten genoemd (of soms primaire instrumenten). De waarde van contante instrumenten wordt direct bepaald door markten. Daarentegen ontleent een derivaat zijn waarde aan de waarde van een ander financieel actief of een andere variabele. Een aandelenoptie is bijvoorbeeld een derivaat dat zijn waarde ontleent aan de waarde van een aandeel. Een renteswap is een derivaat omdat het zijn waarde ontleent aan een rente-index. Het actief waarvan een derivaat zijn waarde afleidt, wordt de onderliggende waarde genoemd. De prijs van een derivaat stijgt en daalt in overeenstemming met de waarde van de onderliggende waarde. Derivaten zijn ontworpen om een rendement te bieden dat overeenkomt met de uitbetaling van de instrumenten waarop ze zijn gebaseerd.
Als voorbeeld worden een paar standaardderivaten hieronder weergegeven. De meest courant verhandelde derivaten - termijncontracten, futures, opties en swaps - zullen in meer detail worden beschreven.
Aziatische optie - Wordt ook een gemiddelde optie genoemd. Dit is een optie die tijdens de levensduur van de optie aan de gemiddelde waarde van een onderliggend actief op een specifieke set datums is gekoppeld.
Basket Optie - Een optie met een uitbetaling die gekoppeld is aan een portfolio of "basket" met activa zoals de Fortune 500.
Een rentekap is een optie die beschermt de houder tegen stijgingen van de kortetermijnrente door een betaling te doen aan de houder wanneer een onderliggende rentevoetindex een gespecificeerde strike of cap rate overschrijdt.
Een kredietderivaat is een OTC-derivaat dat is ontworpen om het kredietrisico van de ene partij naar de andere over te dragen. Door het synthetisch creëren of elimineren van kredietposities, stellen ze instellingen in staat om kredietrisico's effectiever te beheren. Kredietderivaten nemen vele vormen aan. Drie basisstructuren omvatten: credit default, total return en credit linked swaps.
A swaption is een OTC-optie op een swap. Meestal is de onderliggende swap een vanilla-rentevoetswap. Tenzij anders vermeld, zo zullen we de term in dit artikel gebruiken. De term 'swaption' kan echter worden gebruikt om naar een optie op elk type swap te verwijzen.
Er is ook een enigszins arbitrair onderscheid tussen vanille en exotische derivaten. De eerste zijn vaak eenvoudig en komen vaker voor, de laatste meer gecompliceerd en gespecialiseerd. Er is geen definitieve regel om de een van de ander te onderscheiden, dus het onderscheid is meestal een kwestie van gewoonte.
Derivaten worden verder onderscheiden van contante instrumenten in de zin dat ze contracten zijn tussen twee of meer partijen. (Merk op dat de belangrijkste uitzonderingen hierop warrants en converteerbare obligaties zijn die in feite activa zijn).Deze contracten zijn beloftes om het eigendom van een actief over te dragen in plaats van het actief zelf. Evenals andere contracten vertegenwoordigen derivaten een overeenkomst tussen twee partijen; de voorwaarden van de overeenkomst zijn zeer flexibel en het contract heeft een vaste begin- en einddatum.
Beleggers gebruiken derivaten om winsten te behalen die het gevolg zijn van prijsverschillen in de onderliggende belegging. Daarom worden derivaten vaak 'leveraged investments' genoemd. Wanneer leverage wordt gebruikt, kunnen de resultaten, zowel positieve als negatieve, natuurlijk aanzienlijk worden vergroot.
Derivaten worden over het algemeen gebruikt om risico af te dekken, maar kunnen ook voor speculatieve doeleinden worden gebruikt. Een Aziatische belegger die bijvoorbeeld Amerikaanse dollars gebruikt om aandelen te kopen in een Amerikaans bedrijf (verhandeld op een Amerikaanse beurs) zou worden blootgesteld aan wisselkoersrisico's wanneer zij de aandelen verkoopt en dollars omzet in haar eigen valuta. Om dit risico af te dekken, kan de belegger derivaten - valutatermijncontracten kopen om een gunstige wisselkoers vast te leggen.
Ondanks de risico's zijn derivaten ook aantrekkelijk voor beleggers omdat ze handelen voor een fractie van de prijs van de onderliggende waarde, waardoor beleggers meer van een actief kunnen beheren voor minder geld.
Omdat derivaten contracten zijn, kan zo ongeveer alles als onderliggende waarde worden gebruikt. Er zijn zelfs derivaten op basis van weergegevens, zoals de hoeveelheid regen of het aantal zonnige dagen in een bepaalde regio.
Opties zijn het meest verhandelde type derivaat. Een optiecontract geeft de eigenaar het recht om een actief te kopen of verkopen tegen een vaste prijs op of vóór een bepaalde datum. Andere producten omvatten futures-contracten, termijncontracten, warrants en swapcontracten. De meest voorkomende onderliggende activa zijn aandelen, obligaties, grondstoffen, valuta's, rentetarieven en marktindexen.
Belangrijke punten om te onthouden:
- Derivaten zijn contracten tussen kopers en verkopers.
- Ze worden "verspillende" activa genoemd omdat ze een gedefinieerde en beperkte levensduur hebben met een ingestelde initiatie en vervaldatum. De waarde van een derivaat neemt af naarmate deze dichter bij de vervaldatum komt.
- Over het algemeen wordt de uitbetaling bepaald of gedaan op de vervaldatum, hoewel dit niet in alle gevallen waar is.
- Soms wordt aan het begin van het contract geen geld uitgewisseld.
- Cash of spotprijs is de prijs die een belegger moet betalen voor onmiddellijke aankoop.
We zullen deze opsommingen verder uitwerken naarmate de lessen vorderen.
Op de beurs verhandelde versus niet-afgeleide derivaten
Net als hun onderliggende geldinstrumenten worden sommige derivaten verhandeld op gevestigde beurzen (de New York Stock Exchange, de Franse CAC of de Chicago Board of Trade). Deze worden ook wel beursgenoteerde derivaten genoemd en over het algemeen hebben ze zeer gestandaardiseerde termen en kenmerken. Het voordeel van op de beurs verhandelde derivaten is dat gereguleerde beurzen zorgen voor clearing en wettelijke waarborgen voor beleggers.
Vele andere afgeleide instrumenten, zoals forwards, swaps en exotische derivaten, worden buiten de officiële, gevestigde beurzen verhandeld.Dit zijn over-the-counter of OTC-verhandelde derivaten. Ze kunnen worden gemaakt door twee tegenpartijen met zeer flexibele voorwaarden en een vrijwel oneindig aantal onderliggende activa of activacombinaties. Op de OTC-derivatenmarkt dienen grote financiële instellingen als derivatenhandelaren, waarbij ze derivaten aanpassen aan de specifieke behoeften van klanten.